ต้นตะเคียน

ตะเคียนหรือตะเคียนทอง   

หากพูดถึงต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์ที่ชาวบ้านเคารพนับถือ โดยเฉพาะเรื่องการขอการโชคลาภต่างๆ ต้นตะเคียนหรือตะเคียนทองเป็นหนึ่งในต้นไม้ที่คนโบราณเชื่อว่าจะให้โชค สำหรับคนที่สักการบูชา โดยเฉพาะเรื่องการเสี่ยงโชค เสี่ยงดวงจะช่วยให้สมหวังได้ดังใจปรารถนา นอกจากต้นตะเคียนจะเป็นต้นไม้ชนิดหนึ่ง ที่มีความสำคัญในด้านความเชื่อของคนโบราณแล้วไม้ตะเคียนยังเป็นไม้ที่นิยมนำมาแปรรูปใช้ประโยชน์ได้อย่างหลากหลาย

ข้อมูลทั่วไปของต้นตะเคียนหรือตะเคียนทอง 

• มีชื่อเรียกทางวิทยาศาสตร์ว่า Hopea odorata Roxb
• ตะเคียนทองหรือตะเคียน ภาษาอังกฤษหรือชื่อสามัญคือ Iron wood, Takian, Thingan, Sace, Takian, Malabar iron wood
• จัดอยู่ในวงศ์ของ “DIPTEROCARPACEAE”

ลักษณะของต้นตะเคียนหรือตะเคียนทอง

ต้น

ตะเคียน จัดเป็นต้นไม้ผลัดใบที่มีขนาดใหญ่ลำต้นตรงสูงประมาณ 20-40 เมตร ลักษณะของเรือนยอดเป็นทรงพุ่ม กลม ทึบ บางครั้งอาจเป็นรูปทรงเจดีย์ต่ำ เปลือกบริเวณลำต้น มีสีน้ำตาลดำและหนาแตกออกเป็นสะเก็ด แก่นไม้ตะเคียนมีสีน้ำตาลแดง ส่วนเนื้อไม้จะมีสีเหลืองหม่นหรือสีน้ำตาลอมสีเหลืองมักมีเส้นสีขาวหรือเส้นสีเทาขาวผ่านเสมอ ไม้ตะเคียนเป็นไม้ที่มีความแข็งแรงทนทานและเหนียว

ใบ

ตะเคียน มีลักษณะเป็นใบเดี่ยว โดยใบจะเป็นรูปไข่หรือรูปหอกแหลม โคนใบมน ปลายใบเรียว โดยใบมีขนาดความกว้างของใบประมาณ 3-6 เซนติเมตรและยาว 10-15 เซนติเมตร แม้ผิวใบจะบาง แต่เนื้อใบค่อนข้างเหนียว ขอบใบมีตุ่มหูดอยู่ตามง่ามแขนง ใบมีแขนงประมาณ 9-13 คู่  ส่วนหลังใบจะเกลี้ยง

 ดอก

ต้นตะเคียนจะออกดอกเป็นช่อ แบบช่อแยกแขนง ซึ่งจะออกที่บริเวณง่ามใบหรือบริเวณปลายกิ่ง ในแต่ละช่อจะมีดอกย่อยอยู่ประมาณ 40-50 ดอก โดยช่อดอกมีความยาวประมาณ 5-7 เซนติเมตร ดอกมีสีเหลืองอมสีน้ำตาลและมีกลิ่นหอม อีกทั้งยังมีขนที่นุ่ม กลีบดอกมี 5 กลีบ หากดอกบานเต็มที่ กลีบดอกจะบิดเป็นกงจักร ดอกมีเกสรตัวผู้ 15 อัน อับเรณูยอดแหลม ส่วนเกสรตัวเมียจะมีรังไข่เหนือวงกลีบ ลักษณะเล็ก ซึ่งมีความยาวเท่ากับรังไข่ ต้นตะเคียนจะออกดอกในช่วงเดือนมกราคมถึงเดือนมีนาคม แต่จะไม่ออกดอกทุกปีเสมอไป

ผล

ผลของต้นตะเคียนทอง จะมีลักษณะเป็นผลแห้ง มีสีเขียวอ่อน เมื่อผลสุกจะมีสีน้ำตาลเข้ม ลักษณะของผลเป็นลูกไข่เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 0.6 เซนติเมตร ปลายมนเป็นติ่งคล้ายหนามแหลม มีปีกยาว 1 คู่ และมีปีกสั้นอีก 3 ปีกซ้อนกัน โดยปีกจะซ้อนกันอยู่แต่จะหุ้นส่วนกลางผลไม่มิด ใน 1 ผลมีเมล็ด 1 เมล็ด เมล็ดค่อนข้างกลมมีสีน้ำตาล 

ประโยชน์ของของต้นตะเคียนหรือตะเคียนทอง

• ไม้ตะเคียน จัดเป็นไม้ที่มีคุณค่าทางเศรษฐกิจชนิดหนึ่ง ซึ่งเนื้อไม้มีความแข็งแรง ทนทาน สามารถทนต่อปลวกหรือแมลงต่างๆ ได้ดี หากนำมาเลื่อย ใส่กบหรือตกแต่ง ชักเงาให้สวยงามสามารถนำมาใช้ประโยชน์ในงานก่อสร้างหรือทำเป็นเฟอร์นิเจอร์ ตลอดจนใช้ทำเครื่องเรือนต่างๆ ได้
• ใบและต้นของตะเคียน มีสารแทนนินเป็นส่วนประกอบ สามารถนำมาใช้ในการฟอกหนังหรือช่วยทำให้แผ่นหนังมีความแข็งแรงทนทานมากขึ้นกว่าเดิม
• ตะเคียนเป็นต้นไม้ชนิดหนึ่งที่ มีสรรพคุณทางด้านยาสมุนไพรสามารถรักษาโรคได้หลายอาการ 

สรรพคุณของต้นตะเคียนหรือตะเคียนทอง

• แก่นไม้ สามารถนำมาใช้เป็นยาช่วยขับเสมหะ
• เปลือกและเนื้อไม้ สามารถนำมาใช้เป็นยาช่วยห้ามเลือด และแก้อาการท้องเสียหรือท้องร่วงได้
• เปลือกและเนื้อไม้มีฤทธิ์เป็นยาปฏิชีวนะช่วยฆ่าเชื้อโรค
• เมื่อนำเปลือกมาต้มผสมเกลือจะช่วยป้องกันฟันผุ และช่วยรักษาแผลในช่องปาก
• เปลือก สามารถช่วยห้ามเลือดได้
• ยางของต้นตะเคียน ใช้ในการรักษาบาดแผล โดยเฉพาะแผลพุพองเกี่ยวกับไฟไหม้หรือน้ำร้อนลวก
• ยางของต้นตะเคียนใช้รักษาอาการฟกช้ำตามร่างกาย

ต้นตะเคียน หรือตะเคียนทองสามารถพบเจอได้มาก ในทางตอนใต้หรือภาคตะวันออกเฉียงใต้ของทวีปเอเชีย รวมทั้งในประเทศไทยของเราด้วย นอกจากนั้น ยังรวมทั้งประเทศเพื่อนบ้านของเรา ได้แก่ ประเทศลาว พม่า เวียดนาม กัมพูชาและมาเลเซีย เป็นต้น โดยต้นตะเคียนเป็นไม้ที่ขึ้นในป่าดงดิบและกระจัดกระจายอยู่ตามที่ราบ หรือใกล้ฝั่งแม่น้ำที่มีความสูงจากระดับน้ำทะเลประมาณ 100 ถึง 800 เมตร

การขยายพันธุ์และการปลูกของต้นตะเคียนหรือตะเคียนทอง

ต้นตะเคียนหรือตะเคียนทอง นิยมการขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ด  สำหรับวิธีการปลูกต้นตะเคียนก็เหมือนกับการปลูกไม้ป่าชนิดทั่วไป ซึ่งกล้าที่จะย้ายลงมาปลูกในแปลงดินได้นั้นจะต้องมีความแข็งแรง โดยกล้าควรได้รับแสงเต็มที่ประมาณ 1-2 สัปดาห์ จากนั้นให้ย้ายไปปลูกลงแปลงดินได้ แนะนำให้ปลูกหลังจากฝนตก เทคนิคคือ นำกล้าตะเคียนทองจุ่มลงในน้ำ เพื่อให้รากดูดซับน้ำจนอิ่มตัว จึงแกะถุงพลาสติกที่ห่อหุ้มรากไว้ออก ก่อนนำลงหลุมปลูก วิธีนี้จะช่วยให้กล้าตะเคียนมีโอกาสรอดตายได้สูง ในกรณีที่ฝนเกิดการทิ้งช่วง ระยะการปลูกที่เหมาะสมคือ 4 x 4 เมตร เพราะจะทำให้ไม้โตเร็วยิ่งขึ้น

การบำรุงรักษาต้นตะเคียนหรือตะเคียนทอง

สำหรับการปลูกในระยะแรก จะต้องบำรุงรักษาหรือให้ความสำคัญเป็นอย่างมาก ควรเน้นปุ๋ยที่มีส่วนประกอบของไนโตรเจนและฟอสฟอรัส สำหรับการกำจัดโรคหรือแมลง แนะนำให้ใช้ยาเคมีเซฟวิน หรือ ทามารอน 50% อีซี ทำการฉีดพ่น และทำการถางวัชพืชบริเวณรอบแปลงให้โล่งเตียนจะช่วยทำลายที่อยู่อาศัยของตัวด้วง

ปัจจัยทางสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสมต่อการปลูกดิน ควรเป็นดินร่วนปนดินทรายหรือดินเหนียวปนทราย ส่วนความชื้นตะเคียนทองเป็นต้นไม้ที่ชอบความชุ่มชื้นปานกลางจนถึงมาก สำหรับแสงนั้น ต้นตะเคียนทองค่อนข้างชอบแสงมากจึงเหมาะสมแก่การปลูกในประเทศไทย เทคนิคอีกอย่างหนึ่งในการปลูกต้นตะเคียน ควรปลูกร่วมกับไม้โตเร็วตระกูลถั่ว ด้วยระยะการปลูกที่เหมาะสม ตามที่เราได้กล่าวไปแล้วในข้างต้นคือ 4×4 เมตร จะทำให้ต้นตะเคียนสามารถเจริญเติบโตได้อย่างรวดเร็วและมีอัตราการตายต่ำ

แม้ว่าต้นตะเคียนทองจะเป็นไม้ที่มีอัตราการเจริญเติบโตช้า แต่ตะเคียนทองก็จัดเป็น 1 ใน 5 ของชนิดไม้ ที่มีราคาแพงที่สุด ซึ่งประกอบไปด้วย พยุง ประดู่ป่า ชิงชัน สักทอง และตะเคียนทองหากไม้มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 50 เซนติเมตรขึ้นไปและมีความยาว 2 เมตร ไม้ตะเคียนทอง อาจมีราคาสูงถึงหลักแสนเลยทีเดียว

ต้นตะเคียนหรือตะเคียนทองกับความเชื่อของคนไทย

อย่างที่เราได้กล่าวไปแล้วในตอนต้นว่าต้นตะเคียนเป็นไม้ศักดิ์สิทธิ์ ที่ชาวบ้านหรือคนไทยสมัยก่อนนิยมสักการบูชา เพื่อขอโชคลาภ โดยเฉพาะเรื่องของการเสี่ยงโชค คนโบราณมีความเชื่อว่ามีภูตผีสิงอยู่ในไม้ตะเคียนหรือเรียกว่า “นางตะเคียน” แต่บางคนก็มีความเชื่อว่าเจ้าแม่ตะเคียนคือ ผู้ที่บำเพ็ญเพียรมายาวนาน และจะให้โชคกับคนที่สักการบูชา ในทางตรงกันข้าม หากผู้ใดลบหลู่ก็อาจมีอันเป็นไปทำให้ชีวิตพบเจอสิ่งไม่ดีหรือมีภัยอันตรายได้ หากมีการตัดไม้ตะเคียน ชาวบ้านจะต้องมีการขออนุญาตหรือทำพิธีบวงสรวงเจ้าแม่นางตะเคียนก่อน เนื่องจากเจ้าแม่ตะเคียนมีความดุร้าย ถ้าหากใครคิดลุกลามหรือนำไปแปรสภาพ อาจทำให้เจ้าแม่โกรธและส่งผลร้ายต่อผู้ตัดได้

ทั้งหมดนี้ ก็คือ เรื่องราวที่น่าสนใจ ลักษณะของต้นตะเคียน ประโยชน์ การปลูก เทคนิคต่างๆ ในการปลูก รวมถึงการดูแลรักษา และเรื่องราวความเชื่อของคนไทยเกี่ยวกับต้นตะเคียน หรือตะเคียนทอง ข้อมูลต่างๆ ของต้นตะเคียนหรือตะเคียนทองเหล่านี้ หวังว่าจะมีประโยชนต่อทุกคน ที่กำลังศึกษา หรือให้ความสนใจกับต้นไม้ชนิดนี้ ต้นไม้ที่ส่งผลในด้านความเชื่อของคนไทยเป็นอย่างมาก

ในขณะเดียวกัน เมื่อมีคนเชื่อ ก็ต้องมีคนไม่เชื่อปะปนกันไป ทั้งนี้ ก็ขึ้นอยู่กับวิจารณญาณของแต่ละบุคคล อย่างไรก็ตามตะเคียนทองจัดเป็นไม้ที่มีคุณค่าทางเศรษฐกิจและมีราคาสูง เนื่องจากเนื้อไม้มีความแข็งแรง ทนทาน อีกทั้งยังมีรวดลายที่สวยงาม จึงสามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้อย่างหลากหลาย ทั้งในเรื่องของการก่อสร้าง การทำเป็นเครื่องมือ เครื่องใช้โดยเฉพาะอย่างยิ่งการนำมาแปรรูปเป็นเฟอร์นิเจอร์ต่างๆ เพื่อตกแต่งที่อยู่อาศัยให้ดูสวยงาม และทำให้สิ่งของเครื่องใช้เหล่านั้น แข็งแรงทนทานมีอายุการใช้งานได้เป็นหลายๆ สิบปีเลยทีเดียว

ที่มา

https://medthai.com