กระวาน สมุนไพรระดับพรีเมี่ยม มากสรรพคุณ ที่ทั่วโลกให้การยอมรับ
กระวาน ชื่อภาษาอังกฤษ Siam Cardamom ชื่อวิทยาศาสตร์ Amomum krervanh Pierre ex Gagnepเครื่องเทศและสมุนไพรฤทธิ์ร้อนแรง รสชาติเข้มข้น หอม เผ็ดร้อนแรงที่ได้รับความนิยมมาตั้งแต่อดีต มักใช้ในการประกอบอาหารไทยหลากหลายเมนู ไม่ว่าจะเป็นน้ำพริก แกงมัสมั่นหรือแกงกะหรี่ ที่ทุกคนคุ้นเคย ด้วยเอกลักษณ์จากกลิ่นหอมเย้ายวนใจ พร้อมคุณประโยชน์ที่สามารถสกัดใช้ได้ทุกส่วน ปลูกง่าย และยังเป็นตำรับยาไทยที่มีมาตั้งแต่สมัยโบราณอีกด้วย และเพื่อให้คุณเห็นภาพมากยิ่งขึ้น เราขออาสาพาคุณไปทำความรู้จักสมุนไพรชนิดนี้แบบครบจบในที่เดียว จะมีรายละเอียดอะไรบ้างนั้น ติดตามชมกันได้เลยค่ะ
ลักษณะทั่วไป
ต้นกระวาน จัดเป็นพืชล้มลุก ที่มีความสูงประมาณ 2 เมตร มีลำต้นเป็นเหง้าหรือหัวใต้ดิน โดยมีกาบใบหุ้มซ้อนกันทำให้ดูคล้ายลำต้น มักขึ้นในที่ร่มที่สถานที่มีความชื้นสูง พบขึ้นได้ทั่วไปตามไหล่เขาในบริเวณป่าดงดิบ ลักษณะใบเป็นใบเลี้ยงเดี่ยวยาวและแคบ ผิวเรียบมัน ขนาดยาวประมาณ 12 เซนติเมตร ส่วนดอกมีสีเหลือง ซึ่งโตจากส่วนเหง้าใต้ดิน แล้วออกเป็นช่อบริเวณโคนต้นเหนือผิวดิน ลักษณะของผลกลมออกเป็นพวง พวงละประมาณ 10-20 ผล เปลือกผิวเกลี้ยง สีขาวนวล ผลอ่อนมีขน ผิวเปลือกมีริ้วตามยาว ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 10 มิลลิเมตร โดยผลจะร่วงเมื่อแก่และแตก ภายในมีเมล็ดอยู่เป็นจำนวนมาก เมล็ดกระวานที่ยังอ่อนจะมีสีขาวและมีเยื่อหุ้ม เมื่อเมล็ดแก่จะเปลี่ยนสีเป็นสีดำหรือสีน้ำตาลไหม้ประมาณ 9-18 เมล็ด ทั้งผลและเมล็ดมีกลิ่นหอมฉุน รสเผ็ดและเย็น ซึ่งเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวของสมุนไพรชนิดนี้
สายพันธุ์
1.กระวานเทศหรือกระวานแท้ (Elettaria cardamomum)
ต้นกระวานเทศเป็นเครื่องเทศที่มีคุณภาพดีที่สุด และมีการซื้อขายมากที่สุด จัดเป็นเครื่องเทศที่มีราคาสูงมากชนิดหนึ่ง มีถิ่นกำเนิดจากประเทศอินเดีย โดยลักษณะเด่นของกระวานเทศ คือ ผลกระวานที่มีลักษณะยาวรี รูปไข่ หัวท้ายแหลม โดยขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 2 เซนติเมตร ผลแก่จะมีสีดำหรือสีน้ำตาลเข้ม มีกลิ่นเอกลักษณ์เฉพาะตัว เมื่อผลแก่จะแตกตามยาวเป็น 3 ส่วน แต่ละผลมีเมล็ด 15-20 เมล็ด มีสีน้ำตาลอมดำ รูปร่างเป็นสามเหลี่ยมแบน แข็ง ขนาดประมาณ 5 มิลลิเมตร มีเยื่อหุ้มเมล็ด เมล็ดมีกลิ่นหอมฉุน รสเผ็ดร้อน นิยมปลูกในประเทศอินเดีย กัวเตมาลา ศรีลังกา และแทนซาเนีย
2.กระวานไทย (Amomum krevanh)
กระวานไทย เป็นกระวานที่มีถิ่นกำเนิดในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เจริญเติบโตได้ดีในพื้นที่ตามป่าดิบชื้น โดดเด่นด้วยลักษณะของผลที่ค่อนข้างกลม โดยในประเทศไทย “กระวานจันทบุรี” เป็นกระวานที่มีคุณภาพดีที่สุด และผลผลิตจะออกมากในช่วงเดือนกรกฎาคม-สิงหาคม ลักษณะผลค่อนข้างใหญ่ มีน้ำหนักต่อผลมาก จึงนิยมส่งออกไปประเทศจีนและฮ่องกง กระวานชนิดนี้จะพบได้มากในประเทศอินโดนีเซีย และประเทศใกล้เคียง รวมถึงประเทศไทย
3.กระวานเขียว (Green Cardamom)
กระวานเทศเขียว เป็นที่นิยมกันในประเทศอินเดีย มาเลเซีย ลูกและเมล็ดจะมีกลิ่นคล้ายการบูร รสชาติเผ็ดร้อน นิยมนำมาทำเป็นอาหารมากมาย เช่น แกงเผ็ด แกงมัสมั่น หรือใช้แต่งกลิ่น แต่งสีของเหล้า เช่น ชาอินเดีย ขนมปัง ขนมหวาน เค้ก คุกกี้ แฮม และอื่น ๆ
4.กระวานดำ (Black Cardamom หรือ Greater Cardamom)
กระวานดำ หรือที่รู้กันในอีกชื่อว่า ชะโกหรือเฉ่าโก่ว (ลูกเฉาก๊วย) เครื่องเทศรสเผ็ดร้อน ที่นิยมใส่ในเมนูอาหารที่คนคุ้นเคย อย่างพะโล้ ข้าวซอย แกงเผ็ด เพื่อให้มีกลิ่นหอม รสชาติอร่อย ผลเป็นจะมีลักษณะแห้งแตก (Capsule) สีม่วงหรือน้ำตาลแดง เส้นผ่านศูนย์กลาง 2–2.5 เซนติเมตร จะออกดอกในช่วงเดือนพฤษภาคม-มิถุนายน และออกผลในช่วงเดือนมิถุนายน-กันยายน โดยต้นกระวานดำต้นจะพบมากในป่าดิบชื้นที่มีความสูง 300–1,300 เมตร นิยมปลูกในประเทศจีน แถบเขตปกครองตนเองกว่างซี (Guangxi) เขตปกครองตนเองทิเบต (Xizang) และมณฑลยูนนาน (Yunnan) และยังสามารถพบได้ในประเทศบังคลาเทศ, ทางเหนือของอินเดีย, รัฐสิกขิม (Sikkim), ภูฏาน, พม่าและเนปาลอีกด้วยค่ะ
วิธีปลูก
การปลูกกระวาน เริ่มจากขุดดินให้เป็นหลุมลึกประมาณ 30 เซนติเมตร ใส่ปุ๋ยคอกคลุกลงหลุมก่อนปลูก วางหน่อพันธุ์กระวานในหลุม (วิธีนี้จะขยายพันธุ์ได้เร็วและง่ายกว่าการใช้เมล็ด) ปลูกในลักษณะตั้งตรง ฝังหน่อลึกประมาณ 3 – 4 นิ้ว กลบดินกดโคนให้แน่น รดน้ำให้ชุ่ม ระยะปลูกระหว่างกอ 2.5 x 2.5 เมตร ต้องเว้นที่ว่างไว้ให้หน่อได้ขยายเพิ่มขึ้น
การดูแลรักษา
หลีกเลี่ยงการใช้ปุ๋ยเคมี ใส่ปุ๋ยคอกเก่าปีละ 2 ครั้ง ช่วงต้นและปลายฝน กอละ 3 – 5 กิโลกรัม รดน้ำให้มีชุ่มชื้นสม่ำเสมอ โดยเฉพาะในช่วงแล้ง ตัดใบที่แห้งและลำต้นที่ไม่สมบูรณ์ออกให้หมด เพื่อสะดวกในการเก็บเกี่ยว ระมัดระวังสัตว์จำพวกหนู กระรอก กระแต กัดกินผลในช่วงใกล้เก็บเกี่ยว
สรรพคุณ
ลูกกระวานที่สุกแก่ จะมีรสจัดจ้าน เผ็ดร้อนและมีกลิ่นหอม ซึ่งมีส่วนช่วยในการบำรุงธาตุ ขับลม แน่นจุดเสียด บำรุงเลือกและการไหลเวียนเลือด ทานแล้วเจริญอาหาร นอกจากนี้ ยังใช้ผสมกับยาถ่ายเพื่อบรรเทาอาการคลื่นไส้อาเจียนได้เป็นอย่างดี และยังสามารถนำไปเป็นเครื่องเทศประกอบอาหาร เพื่อเพิ่มรสชาติและกลิ่นหอม หรือจะตำผสมเป็นเครื่องแกงหรือพริกแกงสำหรับใส่อาหารก็ได้เช่นกัน โดยอาหารที่นิยมใส่เมล็ดกระวาน ได้แก่ แกงมัสมั่น แกงกระหรี่ ต้มแสบ ต้มยำต่าง ๆ ผัดเผ็ดเนื้อ เป็นต้น.
ที่มา
https://www.technologychaoban.com
